استاد: "فهمیدن" یعنی چی؟ مثلا تو ریاضیات چه موقع می گیم "فهمیدم". "فهمیدم" یعنی چی؟
دانشجوی الف: وقتی به جواب برسیم.
دانشجوی ب: وقتی از یکسری معلومات و داده به مجهولات برسیم یعنی مجهولات برامون معلوم بشن.
استاد: ببینید مثلا ما داریم 104 + 16= 120. بچه های کوچیک هم دارن اینو یاد می گیرن. حالا اگه بچه ای بیاد یه مساله دیگه مثلا 16+17 رو هم حل کنه. ما می گیم فهمیده. خود دانش اموز هم می گه من فهمیدم. چیز فوق العاده ای تو «فهم» نیست. تو ریاضیات، فهمیدن به این معنیه که الگوریتمی که شما به عنوان استاد ریاضی استفاده کردید که به عنوان روش حل ریاضی مقبولیت داره، اگه دانش اموز هم اون رو به کار برد یعنی فهمیده. اگه نتونست انجام بده می گیم نفهمید. آیا شما به چیز دیگه ای می گید فهمیدن؟
من: تو علوم اجتماعی هم همینطوره؟
بله. وقتی یک نظریه درمورد پدیده ای بسازید می گید اون رو فهمیدم. یعنی اون پدیده رو ذیل یک نظریه تئوریک قرار بدهید. ولی الان بحث ما در مورد «ساینس»ه. داریم از فیزیک، شیمی، نجوم و زیست شناسی حرف می زنیم. وقتی دررابطه با پدیده ای در طبیعت قرار می گیریم، فهمیدن معنایی غیر از این داره؟ تا یه نظریه براش نسازی نمی گی من فهمیدم.
دانشجو پ: یه موقع ما چیزی رو می فهمیم ولی نمی تونیم بگیم. مثلا در یادگیری ریاضی همه اش با الگو پیش رفتیم. خب خیلی چیزا هست ادم تجربه می کنه ولی نمی تونه بگه...؟
استاد: ما تصورمون اینه که وقتی می گیم چیزی رو می فهمم، یه خصلت ذاتی و عمیق توی جمجمه نیست، شما براساس برداشتی که توی جامعه ای که در اون زندگی می کنید، از فهم وجود داره می گید فلان چیز رو فهمیدم. یه الگوریتم یا یه شیوه است، اون شیوه رو وقتی شما انجام می دهید اون جامعه ازش تلقی فهم داره، وقتی این شیوه رو انجام می دی همه می گن فهمیدی. فهم رایج ما اینطوریه. یعنی یک نظریه بسازیم، این حالت خاص اون نظریه بشه، می گیم فهمیدیم.
....................
پ.ن 1: این گزارش من از بخشی از کلاس متن خوانی (کتاب ساختار انقلابهای علمی کوهن) بود. نقل به مضمون کردم صحبت ها رو.
پ.ن 2: سوال فهمیدن یعنی چی؟ سوال خوبی بود. سوالی که براش جواب اماده ای از قبل نداشتم. از اون سوالهایی که «به ذهن قلاب می شه» و تو رو جدا می کنه از موقعیت و افکار و اندیشه های روتین زندگیت. اون یکی دو دقیقه ای که سعی کردم جوابی برای این سوال پیدا کنم عمیقا لذت بردم... یه حس کاملا متفاوت.
پ.ن 3: پاسخ این سوال برای من توی این نقطه از کلاس تموم نشد البته...مخصوصا که من مدام ذهنم می ره سمت علوم اجتماعی و «فهمیدن در علوم اجتماعی» و خب کلاس فعلا فقط راجع به ساینس هست...